ავტორი: სალომე ლეჟავა
14-16 მარტს ფოთში, კაფე ლიმენაში ფემინისტური ფილმების ფესტივალის „ როზადან სიმონამდე“ მორიგი გამოშვება იხსნება, რომლის ორგანიზატორიც ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფია.
ყოველწლიურად ფესტივალი კონკრეტულ თემაზე კონცენტრირდება და პროგრამაში ქალების მიერ შექმნილი, ქალთა გამოცდილებების ამსახველი ფილმებია წარმოდგენილი, სადაც დასწრება თავისუფალია და ყველა მსურველს შეუძლია.
ფესტივალის პროგრამა მრავალფეროვანია და გარდა კინოჩვენებებისა დაგეგმილია დისკუსია, ფოტო ინსტალაცია და სახელოსნო.
წლევანდელი ფესტივალის თემა ეხმიანება გლობალურ თუ ლოკალურ პრობლემებს და ფოკუსირდება ისეთ თემებზე როგორიცაა – როგორ მოქმედებს მილიტარიზებული პატრიარქატი და კაპიტალიზმის მიერ განმეორებით წარმოქმნილი კრიზისები ადამიანებზე, ბუნებაზე და ქვიარ სხეულებზე.
როგორ იყენებენ ავტორიტარული რეჟიმები ცრუ პროგრესის ნარატივს საზოგადოების კონტროლისთვის და როგორ ანგრევენ სოციალურ ურთიერთობებს. საქართველო წარმოჩენილია, როგორც ამ გლობალური ტენდენციის მიკრომოდელი, სადაც ადამიანის უფლებებისა და გარემოს დაცვის ბრძოლები ნათლად ასახავს ამ სისტემურ ჩაგვრას. გამოსავალი ჩანს ზრუნვისა და სოლიდარობის პოლიტიკაში, ჩაგვრების გადაჯაჭვულობის აღიარებაში და კავშირების აღდგენაში. წლევანდელი ფესტივალი სწორედ მათ ეძღვნება, ვინც ამ ძალმომრეობით სისტემებს ებრძვის და სიცოცხლეს იცავს.
ფესტივალის გახსნის დღე საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში მიმდინარე ურბანული და ეკოლოგიური ტრანსფორმაციების კრიტიკას ეძღვნება. პროგრამა აერთიანებს ფილმებს, რომლებიც გვიჩვენებენ, როგორ გარდაიქმნება ეკონომიკური მოგების მოტივით სივრცეები და როგორ ეჯახებიან ეს პროცესები ადგილობრივ თემთა საჭიროებებსა და გარემოსდაცვით პრინციპებს.
ფესტივალის პირველი დღის პროგრამის ფარგლებში საჩვენებელი ქართველი ავტორების ფილმები ასახავენ იმ პროექტებს, რომლებიც მშენებლობის სახელით ადამიანის და ბუნების ექსპლუატაციაზე დგას. ეს ფილმებია: ანკა გუჯაბიძის “ბახმარო 2050” – მრავალფუნქციური კომპლექსი კურორტზე, ეკა წოწორიას “გველეშაპი” – ტურისტული ზიპლაინი უნიკალურ ბუნებრივ ძეგლზე, სალომე ჯაშის “ციებ-ცხელების შემდგომ” – კრიპტოაფიორის სქემა და მარიამ ნიკურაძის და დავით თამაზაშვილის “მარგანეცს შეწირული სოფელი” – მიწისქვეშა საბადოების გავლენა სოფლის მოსახლეობაზე. ამ პროექტების შედეგად, კერძო ინვესტიციები ადგილობრივ განვითარებად წარმოჩინდება, მაშინ როცა მათი ნამდვილი გავლენა ადამიანთა ყოფასა და გარემოზე ხშირად კატასტროფულია.
ფილმები ასევე ასახავენ ამგვარ პროექტებთან დაკავშირებულ წინააღმდეგობებს. მაგალითად, “გველეშაპი” ბალდის კანიონის პრივატიზაციის წინააღმდეგ ადგილობრივთა ბრძოლას გვიჩვენებს, სადაც ბავშვობის მოგონებებით დამუხტული სივრცე ბიზნესის საკუთრებად იქცევა. “ბახმარო 2050” კურორტის ურბანიზაციის რისკებს იკვლევს, ხოლო “მარგანეცს შეწირული სოფელი” – ჭიათურის სოფლების დაუსრულებელ პროტესტსა და ხელისუფლების გულგრილობას აჩვენებს.
ფესტივალის პირველი დღის ბოლო ნაწილი იაპონურ კინემატოგრაფს დაეთმობა. რიუსუკე ჰამაგუჩის “ბოროტება არ არსებობს” გლობალური კაპიტალის ერთგვაროვნობას წარმოაჩენს, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობის ინტერესებს ხშირად უგულებელყოფენ კომერციული ინტერესების და ინვესტიციების გამო. ფესტივალი ამ პარალელებით გვთავაზობს კრიტიკულ ანალიზს: რამდენად იდენტურია კაპიტალიზმის ლოგიკა სხვადასხვა კონტექსტში?
ფესტივალის მეორე დღეს თხრობა გაგრძელდება იმ დავიწყებული ადგილების შესახებ, რომლებიც პროგრესის სახელით მასშტაბური პროექტების სამიზნედ იქცნენ. მაგალითად, ჯალენა კინ-ლის “ღრუბლებს ზემოთ დგომა” ჰავაიზე მაუნა კეას მთის დაცვაზე გვიყვება, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობა კოლონიალური ექსპლუატაციის წინააღმდეგ იბრძვის. ხოლო დეა ჭოლოკავას “ბავშვებსა და ზღვაზე” პატარა ზღვისპირა ქალაქის ერთგვარ ურბანულ ანომალიას – ავეჯის ნარჩენებით აშენებულ საბავშვო პარკს – წარმოგვიდგენს, რომელიც ადგილობრივთა საერთო ძალისხმევის ნაყოფია. ამავე დღეს მაყურებელს შეეძლება ქეთო ყიფიანის ფილმის “წარსულში უკეთ იქნება” ნახვა.
ფილმების ასეთი სელექცია გვაფიქრებს, როგორ იცვლება ადგილებთან მიმართება, როდისაა იგი ერთმხრივი – დამორჩილების და მოხმარების მიზნით, და როდის – თანასწორი დიალოგი ადამიანებს, ბუნებას და ცოცხალ არსებებს შორის.
დასკვნითი დღე სიცოცხლის შენარჩუნებისა და წინააღმდეგობის ისტორიებს ეძღვნება. ემილი მკრტიჩიანის და ჯესი სურსურიანის “დედასამშობლო” სომეხი ქალების ჯგუფს გვაცნობს, რომლებიც ომისგან განადგურებულ მიწებს ნაღმებისგან ასუფთავებენ. ტომას დორუშკას “ყველაფერი ხეებით დაიწყო” სტამბულში, ტაქსიმის პარკის გადასარჩენად გაჩაღებული წინააღმდეგობის ქრონიკაა. ხოლო შონ დევლინის ფილმი “ასოგი” ეკოლოგიური კატასტროფის ფონზე თემის სოლიდარობასა და კოლონიალიზმის გავლენების გადალახვის გზებს გვიჩვენებს.
გარდა კინოჩვენებებისა დაგეგმილია დისკუსია სადაც მკვლევარი თამუნა ქებურია და ელისო ჯანაშია განიხილავენ „პრიმიტიული დაგროვების“ და „დაგროვება ჩამორთმევით“ პროცესს, რომლის დროსაც საერთო და ბუნებრივი სივრცეები კაპიტალის დომინაციის ქვეშ ექცევა. იმსჯელებენ თუ როგორ ხდება საერთო სიკეთეების კომოდიფიკაცია და კომერციალიზაცია, რაც საბაზრო ლოგიკის შეღწევას და ამ სივრცეების კერძო საკუთრებად ქცევას იწვევს. კრიზისი ამ პროცესის მამოძრავებელი ძალაა, რომელიც ახალ სივრცეებს ხსნის კაპიტალის გაფართოებისთვის. როგორ ხდება პირადი და ბუნებრივი მოვლენების – საოჯახო ზრუნვის, სხეულის, ბუნებაში სეირნობის – ეკონომიკურ და კომერციულ კალაპოტში მოქცევა. იმსჯელებენ წინააღმდეგობის გზებზე და ალტერნატივებზე.
ამ თემებზე საუბარი და კაპიტალის ექსპანსიის კრიტიკა დოკუმენტური ფილმების ჩვენების შემდეგ, კოლექტიურად გაგრძელდება.
ფესტივალის ფარგლებში დაგეგმილი ფოტო ინსტალაცია „ტროპიკულ კუნძულებზე რაღაც წაბორძიკდა“ იკვლევს კულტურულ აპროპრიაციას და რეალობის გაყალბებას, რომელიც ხელოვნური სამოთხის შექმნის პროცესს ახლავს. ელენე დუდუჩავას ნამუშევარი აკვირდება, როგორ იმალება დომინაციის და კონტროლის დინამიკები ეგზოტიზაციის ბრჭყვიალა საფარველის მიღმა – მაგალითად, აკვა-პარკის ტროპიკულ ატმოსფეროში ჩამალული ტექნოლოგიური მანიპულაციები, რომლებიც ბუნებრივი გარემოს იმიტაციას ქმნიან.
ინსტალაცია ასევე სვამს კითხვას: როგორ გარდაიქმნა ნაცისტური აეროდრომი გერმანიაში ყველაზე მიმზიდველ აკვა-პარკად? და ამ ტრანსფორმაციასთან ერთად, შეიცვალა თუ არა ჩვენი სურვილი, რომ გარკვეული სივრცეები ძალაუფლების, მორჩილების და მოხმარების სიმბოლოებად დარჩეს?
და ბოლოს, ნინი ხუროშვილის სახელოსნოს ფარგლებში, მონაწილეები გაეცნობიან გაზაფხულზე საქართველოში გავრცელებულ 10-მდე ველურ მცენარეს, მათ ანატომიას, სასარგებლო თვისებებსა და გამოყენების მეთოდებს.
ფესტივალზე შერჩეული ფილმები, მონაწილე სტუმრები და აქტივობები ქმნიან სივრცეს შემდეგი კითხვებისათვის: რა არის ნამდვილი მშენებლობა? როგორ შეგვიძლია, შევინარჩუნოთ ადგილები ისე, რომ ისინი არ გადაიქცეს მოგების მონუმენტებად, არამედ დარჩნენ ცოცხალი კავშირის და თანაცხოვრების სივრცეებად?
litagora.ge 